Vì tuổi thọ của càng phanh có thể khác nhau, cho nên các nhà sản xuất ô tô tránh đưa ra các khuyến nghị thay thế trong những khoảng thời gian cụ thể. Vì vậy, làm thế nào để bạn nhận ra khi nào thực sự cần đến chiếc càng phanh mới?
Công việc của càng phanh là gì?
Càng phanh hay kẹp phanh (calip phanh), được sử dụng trên hệ thống phanh đĩa, nó là nơi mà piston áp dụng lực của dầu phanh thủy lực để dừng xe. Cụ thể hơn, những piston đó ép má phanh chống lại các rô-to đĩa phanh đang quay – tạo ra ma sát cần thiết để chà giảm tốc độ cho xe.
Càng phanh có thể chứa nhiều piston khác nhau và đi kèm với thiết kế ngàm “cố định” hoặc “nổi”. Càng phanh loại cố định có các pít-tông ở CẢ HAI bên của đĩa phanh. Khi phanh thì càng phanh loại này đứng yên vì chúng được cố định với giá trục bánh xe ở vị trí trên tâm của đĩa phanh. Ngược lại, càng phanh nổi (di động), với một piston hoặc các piston chỉ ở một bên, càng sẽ trượt từ bên này sang bên kia để (các) piston có thể tạo áp lực đệm từ cả hai hướng.
Nói chung, càng phanh đĩa được thiết kế rất cứng và bền. Chúng phải như vậy, bởi vì chúng phải chịu đựng những điều kiện mỏi bất cứ khi nào bánh xe quay. Trên xe hiện đại, càng phanh thường được thiết kế và chế tạo để có tuổi thọ kéo dài ít nhất 100.000 dặm (160.934 km) hoặc 10 năm. Vì tuổi thọ của càng phanh có thể thay đổi đáng kể tùy thuộc vào cách bạn lái xe, khí hậu bạn sống và độ ẩm trong không khí, các nhà sản xuất ô tô luôn tránh đưa ra các khuyến nghị thay thế trong những khoảng thời gian cụ thể. Thay vào đó, họ khuyên bạn nên kiểm tra tình trạng của càng phanh cùng với má phanh và đĩa phanh trong quá trình kiểm tra bảo dưỡng định kỳ.
Và bây giờ, câu hỏi là làm thế nào để bạn nhận ra khi nào thực sự cần đến càng phanh mới? Trong bài viết này, chúng ta hãy cùng sẽ xem xét nguyên nhân gây mòn càng phanh và phát hiện các dấu hiệu của sự cố.
Dựng lại so với thay thế càng phanh
Ngày xưa, các xưởng, gara sẽ chế tạo lại các càng phanh đã cũ bằng cách sử dụng pít-tông mới, vòng đệm, chốt dẫn hướng, nắp & bốt ghim dẫn hướng, và các thành phần mới khác. Thực tế này không còn phổ biến nữa vì thời gian lao động đã tăng lên đến mức khách hàng không thấy giá trị trong đó. Thêm vào đó, luôn có nguy cơ quay trở lại nếu mọi thứ không được thiết lập một cách tỉ mỉ, hoàn hảo. Ngày nay, việc lắp đặt các càng phanh mới thay thế sẽ tiết kiệm hơn khi những cái cũ trở nên quá nguy hiểm để thực hiện công việc của chúng. Tuy nhiên, nếu càng phanh mới hoặc tái chế không có sẵn cho chiếc xe cụ thể của bạn, thì bạn nên kiểm tra các bộ phận để chế tạo lại chúng.
Càng phanh bị mòn như thế nào?
Khi càng phanh thực hiện công việc của chúng trong quá trình truyền động tiêu chuẩn, một lượng nhiệt rất lớn sẽ được tạo ra. Nhiệt lượng này tỏa trực tiếp từ các má phanh và đĩa phanh vào các cụm càng phanh, nơi nhiệt độ có thể lên tới hơn 150 độ C.
Trải qua vô số chu kỳ tăng nhiệt và hạ nhiệt, sự ăn mòn có thể hình thành bên trong và bên ngoài càng phanh. Sự ăn mòn này đến từ nhiều nơi: hơi ẩm trong không khí, cho dù đó là độ ẩm hoặc lượng mưa; và bất kỳ độ ẩm nào có thể đã bị hấp thụ bởi dầu phanh, đặc biệt nếu dầu chưa được thay trong những khoảng thời gian đã định (xem bài viết liên quan: Khi nào cần thay dầu phanh? để tìm hiểu thêm về chủ đề này).
Do nhiệt độ bên trong càng phanh vượt quá 100 độ C, cho nên bất kỳ lượng nước nào lọt vào dầu phanh sẽ sôi và chuyển thành hơi nước. Vô số chu kỳ lặp đi lặp lại của nước sôi, sau đó ngưng tụ, rồi lại sôi trở lại là những gì cuối cùng tạo ra sự ăn mòn càng phanh và các thành phần khác.
Sự ăn mòn hình thành trên các piston của càng phanh hoặc thành xi lanh có khả năng tạo ra các bề mặt gồ ghề gây mài mòn các phớt khi các piston trượt ra và quay lại trong quá trình hoạt động. Bởi vì các phớt piston cũng khô và cứng dần theo thời gian, chúng không còn đủ linh hoạt để chịu được lực tác động thông thường hoặc va đập – vì vậy chúng bắt đầu bị rò rỉ.
Nếu sự ăn mòn đạt đến điểm tới hạn bên trong một bộ càng phanh, nó có thể bị giữ lại và hoàn toàn không di chuyển nếu các piston bị kẹt bên trong các buồng xi lanh của chúng. Vấn đề có thể trở nên trầm trọng hơn do các má phanh đã mòn gần hết các tấm nền, đòi hỏi các piston phải mở rộng hơn nữa ra khỏi các lỗ càng phanh của chúng.
Chốt trượt càng phanh nổi (di động)
Các càng phanh “nổi” trượt trên các chốt dẫn hướng từ bên này sang bên kia trên đĩa phanh. Khi các piston của càng phanh di chuyển ra ngoài, miếng đệm má phanh bên trong tiếp xúc với đĩa phanh trước tiên, làm cho càng phanh trượt qua cho đến khi miếng đệm má phanh bên ngoài tiếp xúc với đĩa phanh. Khi nhả phanh, càng phanh nổi sẽ tự hướng tâm qua giữa đĩa phanh. Hướng dẫn sử dụng xe của bạn có thể cho bạn biết càng phanh đĩa của bạn là cố định hay nổi – nhưng nếu không, bạn có thể kiểm tra hoặc gọi điện cho đại lý hay nhờ kỹ thuật viên.
Càng phanh xe bạn là loại nổi, thì cần phải kiểm tra các chốt trượt, chốt và ống lót cao su gắn liền với hoạt động của chúng. Các chốt chịu sự ăn mòn tương tự như các pít-tông. Lưu ý rằng những thành phần này nên được làm sạch và “tra dầu” định kỳ bằng keo bôi trơn phanh, và nên thay chúng bất cứ khi nào lắp càng phanh mới. Thông thường, một càng phanh mới bao gồm đầy đủ các thành phần này.
Một lỗi thường gặp với càng phanh nổi là các chốt dẫn hướng bị “kẹt” khiến phần trượt của càng phanh không thể di chuyển. Điều này dẫn đến phanh không hoạt động hoặc phanh luôn được áp dụng. Không có trường hợp nào là tốt.
Các dấu hiệu của hư hỏng càng phanh
Kéo xe sang một bên
Một càng phanh gắn chặt và không nhả ra có thể khiến má phanh bị ép vào và xe bị kéo sang một bên. Khi phanh được áp dụng, xe có thể kéo lại đáng kể về phía “tốt”, nơi hiện tại lực bám chắc hơn. Nhả bàn đạp phanh, và bạn có thể nhận thấy một lực kéo lùi về phía “xấu”, phía kẹt càng vẫn đang bám chặt vì nó chưa nhả ra.
Đĩa phanh mòn không đều
Chốt trượt hoặc ống lót bị gỉ hoặc bị xâm phạm có thể tạo ra tình huống mà càng phanh kiểu nổi không thể di chuyển tự do và dễ dàng trên đường di chuyển của nó. Do đó, má phanh sẽ mòn không đều nếu không được tiếp xúc thích hợp khi càng phanh treo lên. Má phanh bên ngoài có thể bị mòn quá mức nếu phanh bị dính thay vì nhả tự do, vì mặt đó sẽ không bị kéo ra khỏi chỗ tiếp xúc với đĩa phanh. Những vấn đề cụ thể này ít gặp vấn đề hơn với càng phanh cố định, vì vị trí của chúng hoàn toàn đứng yên.
Tuy nhiên, càng phanh loại cố định vẫn có thể thấy độ mòn cao hơn hoặc thấp hơn bình thường ở phía nơi có piston bị đóng băng, tùy thuộc vào vị trí mà piston bị kẹt. Nếu nó bị kẹt quá xa, má phanh ở phía xấu sẽ mòn nhiều hơn vì nó luôn kéo theo đĩa phanh. Nếu piston bị kẹt quá sâu, má phanh sẽ ít bị mòn hơn vì nó không bao giờ tiếp xúc với đĩa phanh. Trong trường hợp này, bạn sẽ nhận thấy sự tích tụ bất thường của gỉ bề mặt trên đĩa phanh, thường được chà sạch bởi má phanh.
Rò rỉ dầu phanh
Mức nhiệt cao và bất kỳ sự ăn mòn nào do tích tụ nước trong dầu phanh cuối cùng sẽ khiến các vòng đệm và phớt cao su xung quanh các piston của càng phanh bị hư hỏng và rò rỉ.
Tùy thuộc vào mức độ rò rỉ tồi tệ như thế nào, càng phanh bị ảnh hưởng có thể bị giảm áp lực phanh ở bánh xe đó hoặc không – ngay cả khi bản thân các piston chuyển động tự do. Khi sự rò rỉ đạt đến một điểm nhất định, bất kỳ áp suất phía nào giảm xuống sẽ khiến xe bị kéo khi phanh.
Tất nhiên, bất kỳ sự rò rỉ dầu phanh nào đều rất nguy hiểm, vì nếu lượng dầu rò rỉ đủ lớn, xe có thể bị mất hoàn toàn hệ thống phanh thủy lực.
Tiếng ồn bất thường từ hệ thống phanh
Nếu xe của bạn đang di chuyển và bạn nghe thấy tiếng kêu hoặc âm thanh ma sát khác từ một trong các bánh xe khi phanh không được áp dụng, có thể bạn đã bị kẹt càng phanh. Nếu đúng như vậy, tiếng ồn có thể sẽ tạm thời biến mất trong thời gian phanh được áp dụng.
Khi các pít tông bị kẹt một phần (không hoàn toàn) trong các lỗ xi lanh của chúng, chúng có thể giải phóng theo cách không thể đoán trước. Điều này có thể gây ra tiếng ồn, độ bám không đều và có thể gây ra hiện tượng kéo.
Thay thế càng phanh theo cặp
Cần nhấn mạnh tầm quan trọng của việc thay thế cả hai càng phanh phía trước hoặc cả hai phía sau – trừ khi cái không bị ảnh hưởng ở phía đối diện là tương đối mới. Nếu đúng như vậy, hãy đảm bảo rằng bạn tìm thấy sự trùng khớp chính xác nhà sản xuất, kiểu dàng của càng phanh đó để đảm bảo nó có cùng số lượng piston, tác dụng lực như nhau và chứa được các má phanh có độ dày và kiểu dáng giống hệt nhau.
Giả sử cả hai càng phanh ở trục trước hoặc trục sau có cùng tuổi và số km, hãy thay thế cả hai như một bộ phù hợp. Ví dụ, ngay cả khi chỉ có càng phanh phía sau bên phải bị hỏng, bạn vẫn nên thay thế cả hai càng phanh phía sau để đảm bảo chúng hoạt động như nhau và có thể dự đoán được cùng nhau. Bằng cách đó, bạn biết rằng xe của bạn sẽ đi thẳng và chắc chắn trong những lần dừng cứng. Cái càng phanh phía sau bên trái đó có vẻ ổn, nhưng chắc chắn là nó cũng đã bị mòn và sẽ cần thay thế sớm.
Thời gian tối ưu để thay thế càng phanh
Bất cứ khi nào thực hiện bất kỳ công việc về hệ thống phanh nào trên ô tô của bạn, cho dù đó là má phanh, đĩa phanh hay xả dầu phanh, thì các bộ càng phanh phải được kiểm tra kỹ lưỡng để đáp ứng mọi nhu cầu có thể. Đây là thời điểm thích hợp nhất để kiểm tra sự ăn mòn, rò rỉ hoặc bất kỳ dấu hiệu hư hỏng nào. Rõ ràng, thay thế má phanh, đĩa phanh là thời điểm tốt nhất để thay thế cả càng phanh.
Một cơ hội khác là khi đĩa phanh được tháo ra để làm việc trên các bộ phận phía sau chúng như trục bánh xe, ổ trục, vòng đệm trục hoặc bản thân trục.
Vì hệ thống phanh phải được xả và thay thế bằng dầu phanh mới để loại bỏ không khí đi vào các đường dầu khi thay thế càng phanh, do đó, việc thay thế càng phanh và xả dầu phanh là một phần của cùng một hoạt động. Các sửa chữa hệ thống phanh khác yêu cầu phải xả đầy dầu phanh sau đó là thay thế đường / ống dầu phanh, xi lanh chính hoặc các bộ phận chống bó cứng phanh khác nhau.
Càng phanh rất dễ bị coi là đương nhiên. Chúng ta có xu hướng quan tâm nhiều hơn đến má phanh và đĩa phanh vì đây là những bộ phận gây mòn hệ thống phanh đĩa phổ biến nhất. Hy vọng bài viết này mang lại cho bạn sự tự tin để hiểu các dấu hiệu cảnh báo về các vấn đề liên quan đến càng phanh.
