Đây là một câu chuyện thành công mà thoạt nhìn có vẻ như không có một cái kết có hậu. Đó là câu chuyện về 25 năm của hệ thống Common Rail, hệ thống phun dầu (diesel) cao áp được sử dụng rộng rãi nhất do Bosch sản xuất. Common Rail đánh dấu điểm khởi đầu cho sự trỗi dậy mạnh mẽ của động cơ diesel ở châu Âu vào đầu những năm 2000. Tuy nhiên, với luật pháp hiện hành của châu Âu về CO₂, chúng ta phải đặt câu hỏi liệu diesel có còn tương lai hay không. Nhưng câu chuyện thành công tiếp theo của Bosch đã ở ngay trước mắt – dưới hình dạng của xe điện (electromobility).
Ngay cả những bước phát triển mở đường cho câu chuyện thành công của chúng ta cũng không hề đơn giản. Đó là câu chuyện về chuyến viếng thăm của Robert Bosch tới Rudolf Diesel vào cuối thế kỷ 19. Vì việc làm cho nhiên liệu diesel tự bốc cháy (self-ignite) tỏ ra khó khăn, Bosch đã được yêu cầu thử nghiệm thiết bị đánh lửa của mình trên động cơ diesel. Kết quả thật đáng thất vọng, tạo ra quá nhiều khói nhưng không có công suất. Ngay cả bữa trưa cũng có vẻ là một sự bối rối. Robert Bosch chỉ có ba đồng mark trong ví, nhưng việc yêu cầu Diesel cho mượn tiền hoặc trả phần hóa đơn của ông là điều không thể.
Nhiều năm sau, vào năm 1927, Bosch đã thành công trong việc làm cho bơm phun dầu (diesel injection pump) có thể hoạt động trên xe tải khi ông lắp nó vào một chiếc xe tải. Xe du lịch chạy bằng dầu diesel cũng nhanh chóng xuất hiện, nhưng trong nhiều năm, tiếng ồn “cạch cạch” của chúng khiến chúng nghe giống như máy kéo hơn. Hệ thống Common Rail đã được định sẵn để thay đổi điều đó. Nó làm cho động cơ diesel hiệu quả hơn và tiết kiệm hơn, và việc phun trước (pre-injection) linh hoạt làm giảm lượng tiếng ồn mà chúng phát ra. Nó được phát triển bởi công ty kỹ thuật Elasis của Ý, với Fiat và Mercedes là những khách hàng thử nghiệm. Tuy nhiên, có một điều rõ ràng với tất cả họ: nếu có một công ty có thể thương mại hóa Common Rail, thì đó chính là Bosch. Vì vậy, Bosch đã tiếp quản công việc mà Elasis đã bỏ dở, bao gồm cả bằng sáng chế và các kỹ sư của họ.
Môi trường áp lực cao — cho cả các kỹ sư
Tuy nhiên, vẫn còn một chặng đường dài để đạt đến mức độ sẵn sàng sản xuất, và đây là lúc Franz Fehrenbach và nhóm của ông vào cuộc. Fehrenbach là người đứng đầu mảng kinh doanh động cơ diesel vào năm 1997, khi Common Rail lần đầu tiên xuất hiện trên thị trường sau một loạt thất bại. Khi đó, không chỉ các hệ thống hoạt động dưới áp suất cao mà cả các kỹ sư cũng vậy. Một số người trong số họ rời nhà lúc bốn giờ sáng mỗi ngày để lái xe từ Feuerbach đến nhà máy Bamberg, nơi các quy trình vẫn còn rất không ổn định. Ví dụ, độ rơ kim phun (nozzle needle play) trong kim phun phải được chế tạo với độ chính xác đến micromet, và lợi ích thu được từ loạt sản phẩm thử nghiệm ban đầu thậm chí không bằng một nửa so với dự kiến. Các kỹ sư đã phân tích các nguyên mẫu qua đêm để kết quả thử nghiệm có thể được cung cấp cho nhóm sản xuất vào ngày hôm sau.
Nhiều năm sau, sau khi trở thành CEO, Fehrenbach đã viện dẫn mức độ cống hiến này như một ví dụ về sức bền của Bosch. Tuy nhiên, như sau này ông nhận ra, những gian khổ trước khi ra mắt thị trường này chỉ là một “bản nháp” cho một cuộc khủng hoảng thậm chí còn lớn hơn sẽ xuất hiện vào năm 2005. Lớp bôi trơn trên ống lót (bushings) của bơm Common Rail bị xước, thép cọ xát vào thép và các ổ trục (bearings) bắt đầu bị kẹt. “Khủng hoảng ống lót” này buộc Bosch phải ngừng sản xuất, khiến hoạt động sản xuất bị đình trệ ở những khách hàng quan trọng nhất của hãng – kịch bản tồi tệ nhất đối với một nhà cung cấp ô tô. Trong tình huống cực kỳ căng thẳng này, phải mất hai đến ba tuần để tìm ra nguyên nhân. Lỗi nằm ở lớp phủ Teflon, được sản xuất không chính xác bởi một nhà cung cấp phụ. Nhưng cho đến khi lỗi được khắc phục, công ty vẫn phải chịu áp lực từ khách hàng – áp lực mà Fehrenbach nói sau này rằng còn cao hơn cả 2.000 bar.
Những năm tăng trưởng tiếp theo, nhiều năm trong số đó Common Rail là “viên ngọc quý” trong hoạt động kinh doanh của Bosch, được sản xuất tại 12 địa điểm ở mười quốc gia. Nhưng sau đó, động cơ diesel bị mang tiếng xấu khi các nhà sản xuất ô tô bị phát hiện đã thao túng các giá trị khí thải. Với phần mềm của Bosch bị lôi kéo vào cuộc tranh cãi, công ty đã tiến hành một cuộc điều tra độc lập, hợp tác chặt chẽ với các cơ quan chức năng. Đồng thời, hãng đã đưa ra một bộ quy tắc đạo đức cho các nhà phát triển và kỹ sư của mình.
Về mặt kỹ thuật, động cơ diesel cũng đã được “phục hồi”. Việc giảm lượng khí thải của chúng đến mức không còn tác động tiêu cực đáng kể đến chất lượng không khí là một kỳ công kỹ thuật khác. Tuy nhiên, trong một thời gian gần đây, tỷ lệ xe diesel trong số xe mới đăng ký ở châu Âu đã giảm. Đến năm 2035, tỷ lệ này có thể giảm xuống gần bằng không trong bối cảnh kế hoạch hành động vì khí hậu của châu Âu, kêu gọi tất cả ô tô mới phải là xe không phát thải vào thời điểm đó. Điều đó có thể có nghĩa là sự kết thúc của động cơ diesel – trừ khi, tất nhiên, nó được chạy bằng nhiên liệu tổng hợp trung hòa khí hậu (climate-neutral synthetic fuels).
Nhưng thật tốt khi biết rằng Bosch đã và đang phát triển cùng với xe điện. Đó không hẳn là sự kết thúc của một câu chuyện thành công, mà là sự khởi đầu của một chương mới.
Bosch
