EnterKnow: Đai cam (đai định thời) và xích cam (xích định thời) là gì và chúng khác nhau như thế nào? Câu trả lời đơn giản là một cái là dây đai, và một cái là dây xích. Tất nhiên đó không phải là một câu trả lời quá hữu ích đối với bạn. Và chắc chắn là bạn muốn biết chính xác những gì chúng làm, vì vậy hãy bắt đầu bằng cách nói một chút về định thời của động cơ, đó là lý do tại sao động cơ ô tô của bạn cần dây đai hoặc xích.
Khái niệm cơ bản về định thời động cơ cơ học
Hầu hết các ô tô ngày nay đều được trang bị động cơ đốt trong bốn kỳ. Do vậy, quá trình đốt cháy có hành trình nạp, hành trình nén, hành trình nổ và hành trình xả. Trong suốt chu kỳ bốn kỳ, trục cam quay một vòng và trục khuỷu quay hai vòng. Mối quan hệ giữa chuyển động quay của trục cam và trục khuỷu được gọi là “định thời cơ học” (mechanical timing). Đó là thứ điều khiển chuyển động của các piston và van bên trong xi lanh động cơ của bạn. Các van phải mở vào một thời điểm chính xác kết hợp với các pít-tông, và nếu không, động cơ sẽ không hoạt động bình thường.
Đai định thời (đai cam)
Vào khoảng giữa những năm 1960, Pontiac đã phát minh ra động cơ sáu xilanh thẳng hàng, đây là chiếc xe hơi đầu tiên được chế tạo ở Mỹ có dây đai định thời bằng cao su. Trước đây, hầu như mọi động cơ bốn kỳ đều được trang bị một dây xích định thời. Ưu điểm của dây đai là nó rất yên tĩnh, êm khi hoạt động. Chúng cũng mạnh mẽ, nhưng sẽ hao mòn nhanh. Hầu hết các nhà sản xuất ô tô đề nghị thay thế dây đai truyền động mỗi 100.000 km – 160.000 km.
Đai định thời chạy qua một loạt ròng rọc có bộ căng đai tại chỗ. Như bạn có thể hiểu từ tên gọi, chức năng của bộ căng đai là luôn giữ cho đai căng thích hợp. Chúng thường mòn cùng lúc với dây đai và được thay thế cùng với việc thay dây đai. Hầu hết các nhà sản xuất và thợ cơ khí cũng khuyên bạn nên thay máy bơm nước vào thời điểm này. Đó là bởi vì máy bơm nước cũng thường có cùng tuổi thọ và thường sẽ hao mòn trong cùng một thời gian.
Xích định thời (xích cam)
Xích định thời (xích cam) phục vụ cùng mục đích như đai cam, nhưng tuổi thọ thường kéo dài hơn một chút. Một số nhà sản xuất đề nghị thay thế nó trong những khoảng thời gian nhất định, nhưng những nhà sản xuất khác nói rằng nó sẽ tồn tại lâu dài như chính chiếc xe.
Xích cam trông tương tự như xích xe đạp và như bạn có thể thấy, nó hoạt động ồn hơn so với dây đai. Một vấn đề khác với dây xích định thời là nếu chúng bị đứt, chúng thường sẽ gây ra nhiều thiệt hại hơn so với dây đai bị hỏng. Nhưng không có nghĩa rằng một dây đai định thời bị hỏng sẽ không gây ra vấn đề gì cho bạn – chắc chắn là như vậy. Nhưng với một dây đai bị đứt, bạn có thể chỉ phải thay bằng một dây đai mới. Nhưng một dây xích bị hỏng rất có thể sẽ dẫn đến hư hỏng nặng hơn đối với động cơ.
Xích định thời cũng có bộ căng để giữ nó ở đúng vị trí, nhưng không giống bộ căng đai, bộ căng xích định thời được điều khiển bởi áp suất dầu trong động cơ. Vì vậy, nếu áp suất dầu động cơ của bạn trở nên quá thấp vì một lý do nào đó, các bộ căng sẽ bị hỏng, định thời sẽ bù lại, và dây xích rất có thể sẽ hỏng. Tuy nhiên, ưu điểm của xích là chúng không liên quan gì đến máy bơm nước của bạn, vì vậy bạn thường không phải thay thế máy bơm cùng lúc bạn thay xích.
Động cơ giao thoa (Interference)
Động cơ giao thoa (Interference) là động cơ mà piston và van (xupap) khi mở hoàn toàn, vị trí của nó nằm trên đường đi của piston – piston sẽ giao thoa với vị trí mở hoàn toàn của van này, nhưng không cùng thời điểm. Đó là một loại động cơ rất hiệu quả, nhưng nếu bạn không bảo trì, bạn có thể gặp rắc rối. Với loại động cơ này, nếu dây đai hay xích của bạn mà bị đứt, piston và van có thể gặp nhau (khi van mở hoàn toàn, piston vẫn chạy theo hành trình của nó), và điều này gây ra hư hỏng lớn.
Đối với các động cơ không giao thoa (Non-Interference) thì piston và van không bao giờ giao nhau dù cùng hay khác thời điểm. Do đó khi xích hay đai bị đứt, sẽ không có hư hỏng xảy ra bên trong động cơ.
Điều gì xảy ra khi dây đai hoặc dây xích định thời bị hỏng?
Với việc bảo dưỡng đúng cách, không có khả năng bạn gặp sự cố với dây đai hoặc xích định thời của mình. Nhưng khi nó xảy ra, như chúng tôi đã nói, kết quả chắc chắn sẽ không tốt. Vậy chính xác thì điều gì sẽ xảy ra?
Đai định thời thường sẽ bị đứt khi bạn khởi động hoặc tắt động cơ. Đơn giản là vì đây là lúc lực căng dây đai lớn nhất. Nếu động cơ của bạn là loại không giao thoa, thông thường bạn có thể khắc phục bằng việc chỉ cần lắp một bộ dây đai định thời mới. Nếu đó là một động cơ giao thoa, gần như chắc chắn sẽ có một số thiệt hại. Mức độ nghiêm trọng sẽ phụ thuộc vào tốc độ động cơ tại thời điểm dây đai bị đứt hay tuột ra. Nếu nó xảy ra khi tắt máy hoặc khởi động, có thể bạn sẽ kết thúc với một số van bị cong và/hoặc ống dẫn hướng van bị hỏng. Tuy nhiên, nếu nó chạy ở tốc độ vòng tua cao, các van có thể sẽ bị gãy, bật ra xung quanh xi lanh, uốn cong các thanh truyền và phá hủy piston. Sau đó, khi pít-tông bị phá hủy, các thanh truyền sẽ bắt đầu chọc thủng các lỗ trên chảo dầu và khối động cơ, cuối cùng là phá vỡ động cơ. Nếu bạn nghĩ rằng điều đó nghe có vẻ như là không thể sửa chữa, bạn đã đúng.
Bây giờ, đến xích định thời. Nếu xích bị đứt ở tốc độ thấp, nó có thể chỉ trượt ra và không gây ra bất kỳ thiệt hại nào. Bạn chỉ cần lắp đặt một bộ xích mới và bạn đã sẵn sàng. Nếu đứt ở tốc độ vòng tua cao, nó sẽ phá hủy khá nhiều thứ mà nó tiếp xúc. Có thể sửa chữa, nhưng chúng sẽ tốn kém.
Bảo dưỡng thích hợp
Bảo trì là quan trọng với tất cả các hệ thống trên ô tô. Nếu nhà sản xuất xe của bạn khuyến nghị thay dây đai hoặc xích định kỳ, hãy làm điều đó. Nếu bạn bỏ mặc nó là rất rủi ro và tùy thuộc vào tuổi của chiếc xe của bạn, có thể dẫn đến việc sửa chữa có chi phí cao hơn nhiều so với giá trị thực tế của chiếc xe. Nếu bạn đã mua một chiếc xe đã qua sử dụng và bạn không chắc chắn liệu các thành phần này đã được kiểm tra hay chưa, hãy nhờ kỹ thuật viên kiểm tra chiếc xe đó.
