Zoox: ‘Kiến trúc sư’ xe tự hành & Robotaxi không vô lăng của Amazon

Tại sao Amazon lại đặt cược hàng tỷ đô vào một chiếc xe được thiết kế từ trang giấy trắng?

1: Xé bỏ sách luật về thiết kế xe hơi

Hơn một thế kỷ qua, mọi chiếc xe hơi đều được thiết kế xoay quanh một nhân vật trung tâm: người lái. Mọi thứ, từ vô lăng, chân ga, đến khái niệm “phía trước” và “phía sau”, đều phục vụ họ. Nhưng điều gì sẽ xảy ra nếu bạn loại bỏ hoàn toàn người lái khỏi phương trình? Liệu chúng ta có cần những thứ đó nữa không?

Một công ty đã dám đặt ra câu hỏi đó và tự trả lời bằng cách xé bỏ hoàn toàn sách luật về thiết kế ô tô. Công ty đó là Zoox.

Trong khi hầu hết các đối thủ đang cố gắng cấy một bộ não AI vào một cơ thể ô tô truyền thống, Zoox lại tin rằng cả bộ não và cơ thể đều cần được tạo ra cùng nhau, cho nhau. Hãy cùng XecoV khám phá tầm nhìn của ‘kiến trúc sư’ đầy tham vọng này và lý do tại sao gã khổng lồ Amazon lại say mê họ đến vậy.

2: Giải mã “Kiệt tác” Zoox – Khi chức năng định hình nên vóc dáng

Tầm nhìn của Zoox được thể hiện rõ nhất qua chính sản phẩm của họ – một phương tiện không giống bất cứ thứ gì bạn từng thấy trên đường.

2.1: Triết lý “Từ trang giấy trắng” (From the Ground Up)

Triết lý cốt lõi của Zoox rất triệt để: một chiếc xe được thiết kế cho người lái sẽ không bao giờ có thể trở thành một robotaxi hoàn hảo. Những di sản của thiết kế cũ (vô lăng, cột lái, ghế lái…) không chỉ chiếm không gian quý báu mà còn là những rào cản về an toàn và hiệu quả vận hành. Để đạt đến đỉnh cao, bạn phải bắt đầu lại từ đầu.

Đây là con đường khó khăn nhất, tốn kém nhất, nhưng cũng là con đường triệt để nhất. Theo XecoV, Zoox không chỉ muốn tạo ra một chiếc xe tự hành, họ muốn định nghĩa lại phương tiện di chuyển cá nhân trong đô thị cho thế kỷ 21. Họ là những kiến trúc sư, không phải những người thợ ‘độ’ xe.

2.2: Chiếc xe Robotaxi – Một “toa tàu điện” cá nhân

Thiết kế của Zoox là một minh chứng cho nguyên lý “chức năng định hình nên vóc dáng”.

• Thiết kế Đối xứng & Hai chiều (Symmetrical & Bidirectional): Điểm độc đáo nhất của xe Zoox là nó không có đầu, không có đuôi. Nó hoàn toàn đối xứng và có thể di chuyển ngang bằng theo cả hai hướng mà không cần quay đầu. Lợi ích là khổng lồ: nó loại bỏ hoàn toàn các thao tác phức tạp và tốn thời gian như quay đầu xe hình chữ U, hay lùi vào những con ngõ hẹp. “Nó linh hoạt như một toa tàu điện cá nhân, có thể đi xuôi về ngược một cách dễ dàng trong những con phố chật chội nhất.”
• Nội thất “Phòng khách Xã hội” (Carriage-style Seating): Bên trong, hai hàng ghế được bố trí đối diện nhau, tạo ra một không gian trò chuyện, tương tác, giống như một toa xe lửa sang trọng. Việc không có ghế lái và các bộ phận liên quan giúp tối ưu hóa không gian cho bốn hành khách một cách tối đa.
• An toàn được “Tái phát minh”: Thiết kế mới cho phép Zoox định nghĩa lại an toàn. Hệ thống túi khí được thiết kế kiểu mới để bao bọc hành khách từ mọi phía. Vùng hấp thụ xung lực ở cả hai đầu xe đều lớn như nhau. Và đặc biệt nhất là hệ thống cảm biến.
• “Siêu nhận thức” 360 độ: Thay vì đặt cảm biến tập trung ở phía trước, Zoox đặt các cụm cảm biến (LiDAR, Radar, Camera) ở cả bốn góc của xe. Mỗi cụm này cung cấp một trường nhìn 270 độ, và các trường nhìn này phủ chồng lên nhau. Kết quả là một nhận thức toàn cảnh 360 độ không có điểm mù, vượt trội hơn bất kỳ chiếc xe truyền thống nào.

2.3: Sức mạnh của Amazon – “Mảnh ghép” hoàn hảo cho một tầm nhìn lớn

Việc Amazon thâu tóm Zoox vào năm 2020 với giá hơn 1.2 tỷ USD không phải là một quyết định ngẫu hứng.

• Tài chính: Được chống lưng bởi “túi tiền không đáy” của Amazon, Zoox có thể theo đuổi tầm nhìn dài hạn, tốn kém của mình mà không bị áp lực phải tạo ra doanh thu trước mắt.
• Hạ tầng công nghệ: Zoox được tận dụng toàn bộ hệ sinh thái AWS (Amazon Web Services) khổng lồ cho việc xử lý dữ liệu, huấn luyện AI và chạy các chương trình mô phỏng quy mô lớn.
• Hệ sinh thái Logistics: “Theo XecoV, đây mới là lý do chiến lược nhất. Amazon không chỉ nhìn thấy tương lai của việc chở người. Họ nhìn thấy tương lai của mạng lưới giao hàng khổng lồ của chính mình. Công nghệ và phương tiện chuyên dụng của Zoox có thể là chìa khóa vàng cho việc tự động hóa ‘chặng cuối’ trong chuỗi cung ứng của Amazon, một thị trường còn lớn hơn cả robotaxi.”

3: Con đường gian nan của nhà cách mạng

Tầm nhìn càng lớn, thách thức càng nhiều. Con đường của Zoox không hề dễ dàng.

• Sản xuất & Chi phí: Tự thiết kế và sản xuất một loại xe hoàn toàn mới từ đầu là một bài toán kỹ thuật và chuỗi cung ứng cực kỳ phức tạp, tốn kém hơn nhiều so với việc mua xe có sẵn từ các hãng lớn như Waymo hay Cruise.
• Pháp lý & Chứng nhận: Làm thế nào để một chiếc xe không có vô lăng, không có pedal, không có gương chiếu hậu có thể vượt qua các bài kiểm tra an toàn và được cấp phép lưu hành? Đây là một rào cản pháp lý khổng lồ mà Zoox đang phải làm việc chặt chẽ với các nhà quản lý để vượt qua.
• Tốc độ triển khai: Cách tiếp cận này vốn dĩ chậm hơn. Trong khi Waymo và Cruise đã có hàng ngàn xe trên đường và phục vụ công chúng, Zoox vẫn đang trong giai đoạn thử nghiệm ở quy mô nhỏ hơn tại các thành phố như Las Vegas và San Francisco (tính đến tháng 8/2025).

4: Tương lai – Không chỉ là một chiếc xe, mà là một hệ sinh thái

Giống như Apple, Zoox không có ý định bán phần cứng. Họ sẽ sở hữu và vận hành toàn bộ đội xe, cung cấp một dịch vụ gọi xe hoàn chỉnh, từ ứng dụng, phương tiện đến dịch vụ khách hàng. Họ muốn cạnh tranh trực tiếp với Uber/Lyft, nhưng với một trải nghiệm vượt trội và một cấu trúc chi phí được tối ưu hóa hoàn toàn. Tầm nhìn của họ, nếu thành công, là giảm nhu cầu sở hữu xe cá nhân, giảm tắc nghẽn và giải phóng không gian đô thị.

Tầm nhìn của Zoox, nếu thành công, sẽ mang tính cách mạng thực sự. XecoV tin rằng họ không chỉ muốn thay đổi cách chúng ta đi lại, mà còn muốn thay đổi cả cách chúng ta thiết kế và sống trong các thành phố.

5: Canh bạc của sự hoàn hảo

Zoox là một kiến trúc sư đầy tham vọng, một “Apple của làng xe tự hành”, người đã chọn con đường khó nhất, dài nhất để có thể đạt đến sự hoàn hảo về mặt thiết kế và trải nghiệm.

Con đường của họ là chậm nhất, tốn kém nhất, nhưng có khả năng tạo ra sự đột phá lớn nhất về lâu dài, một sản phẩm thực sự được sinh ra cho kỷ nguyên tự hành.

Trong cuộc đua xe tự hành, có những người chạy nước rút và có những người chạy marathon. Zoox rõ ràng đang chạy một cuộc thi ba môn phối hợp của riêng mình: vừa là nhà thiết kế xe, vừa là công ty AI, vừa là nhà cung cấp dịch vụ. Theo XecoV, canh bạc của họ là một canh bạc vào sự hoàn hảo được tính toán từ đầu. Liệu cách tiếp cận triệt để này có giúp họ vượt qua những người đi trước? Thời gian sẽ trả lời. Nhưng có một điều chắc chắn: khi tương lai của giao thông đô thị được viết nên, thiết kế đột phá của Zoox sẽ có một chương riêng.